Houden honingbijen een winterslaap? Het antwoord is nee, honingbijen houden geen winterslaap! Integendeel, ze zijn bijzonder actief in de winter. Niet buiten, maar binnen.
De winter is een uitdagende tijd voor de honingbijen waarin ze hun energie moeten bundelen om te overleven. Tegen deze periode heeft de kolonie zich aangepast: de koningin is gestopt met eitjes leggen en het aantal werksters is verminderd naar 10 000 tot 15 000 bijen. Deze hebben een belangrijke taak: het in stand houden van de kolonie en de koningin door de winter loodsen. Darren zijn er niet meer. Hun taak, de bevruchting van een koningin, zit erop. Ze werden aan het einde van de zomer door de werksters de bijenkast uitgedreven en kwamen om.
De bijen doen in de winter geen extra trui aan of krijgen geen winterpels. Wanneer de temperatuur onder 10°C daalt, blijven de bijen in de kast om niet onderkoeld te geraken. Ze zorgen dat al de naden en kieren van de bijenkast goed afgesloten zijn. Dit doen ze met het plakkerige goedje propolis, wat ze meteen beschermt tegen schimmels, bacteriën en virussen.
Wordt het nog wat kouder dan kruipen ze gezellig dicht bij elkaar om de koningin heen en klitten in bolvorm aan elkaar. Men zegt dan dat de bijen in een “wintertros” zitten. Hoe kouder buiten, hoe dichter bij elkaar binnen. #MeToo, maar dan zonder mannen! Af en toe wisselen ze van plaats zodat geen enkele bij verkleumt.
De interne thermostaat in de bijenkast houden ze op 15 à 20°C. Ook als het buiten vriest. Deze warmte wekken ze op door hun vleugelspieren te laten trillen zonder dat hun vleugels meebewegen. Ze eten honing om voldoende energie te hebben om deze inspanning te leveren.
Natuurlijk helpt het wel als de bijenkast tochtdicht is en door de imker eventueel voorzien wordt van een beetje isolatie.
Wanneer in januari de dagen steeds langer worden, zullen de bijen hun koningin meer voeren. Hierdoor zal ze stilaan weer eitjes beginnen leggen. Vanaf dan drijven de bijen de temperatuur in het broednest op naar een constante waarde van 35°C. Dat is wat! Als wij ons huis een winter op 35°C willen houden zal de energiefactuur niet min zijn.
Wat met het toiletbezoek? Bijen consumeren immers heel wat honing in de wintermaanden. Bijen zijn proper op zichzelf en doen hun gevoeg niet binnen maar buiten de kast. Ze kunnen hun ontlasting weken en zelfs maanden ophouden. Maar zodra Jacotte, Sabine of Bram een stralende dag voorspellen, zetten ze zich schrap om massaal naar buiten te stormen, even een sanitaire stop te houden om zich dan weer gauw binnen op te warmen. Wat een opluchting… We spreken van een “reinigingsvlucht”.
Je hangt je was dan best niet buiten, want de zwarte stipjes die je daarop ziet zijn wel degelijk bijenpoep!
En de koningin? Die blijft binnen en heeft het privilege daarvoor niet naar buiten te hoeven.
Steken in het nieuwe jaar de eerste bollenbloeiers hun kopjes boven de aarde en is de temperatuur boven de 10 à 12 °C, dan gaan de bijen weer voedsel zoeken. Daarom is het zo goed, al in het najaar bollen in de tuin te gaan planten. Doe je ook mee? Plant vroege bloeiers zoals sneeuwklokjes, krokussen en anemonen zodat bijen na de winter direct voedsel kunnen vinden. Zorg ervoor dat je geen pesticiden gebruikt in je tuin, want deze zijn schadelijk voor bijen.
Honingbijen zijn ongelooflijk veerkrachtig en goed voorbereid op de uitdagingen van de winter. Laten we hen steunen en ons samen voorbereiden op een nieuw seizoen waarin ze opnieuw aan het werk kunnen voor een bloeiende natuur!